Gdy 3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni zwany Wielkim uchwalił Ustawę Rządową znaną jako Konstytucja 3 Maja, państwo polskie stało się pierwszym w Europie i drugim na świecie krajem, w którym przyjęto ustawę zasadniczą. Był to postępowy i odważny jak na tamte czasy akt prawny, inicjujący szereg reform. Wszyscy obywatele byli zobligowani do obrony „całości i swobód narodowych”, wojsko zaś miało „strzec granic i spokojności powszechnej”.

Niestety, ambitne plany, które miały być realizowane w oparciu o przepisy nowej ustawy zasadniczej, zostały przekreślone. W Targowicy na Ukrainie grupa magnatów zawiązała konfederację w obronie swobód, które konstytucja według nich miała naruszać. Na zaproszenie z ich strony czekała Rosja. Katarzyna II chętnie przybrała pozę „protektorki wolności” i skierowała swe wojska do Polski.